Ludzie nie dlatego
przestają się bawić,
że się starzeją,
lecz starzeją się,
bo się przestają bawić.
Mark Twain
przestają się bawić,
że się starzeją,
lecz starzeją się,
bo się przestają bawić.
Mark Twain
| STRONA GŁÓWNA |
| NAJBLIŻSZE SPOTKANIA |
| JĘZYK ANGIELSKI |
| JĘZYK FRANCUSKI I NIEMIECKI |
| KLUB SENIORA EUROPEJCZYKA |
| KURSY KOMPUTEROWE |
| Z ŻYCIA AKADEMII |
| O NAS |
| PROJEKTY |
| NASI PARTNERZY |
| GALERIA |
| ENGLISH |
| KONTAKT |
Stowarzyszenie Akademia Pełni Życia
im. Joanny Boehnert
ul. Władysława Łokietka 57A/39
31-279, Kraków
Adres korespondencyjny,
biuro i miejsce zajęć:
ul. Rzeźnicza 2A
31-540, Kraków
tel. 12 294 81 35 oraz 12 431 36 00
E-mail: biuro@apz.org.pl
BIURO AKADEMII CZYNNE:
od poniedziałku do piątku
w godz. 9.00 - 11.00
Zapraszamy!
Akademia Pełni Życia
im. Joanny Boehnert
ul. Władysława Łokietka 57A/39
31-279, Kraków
Adres korespondencyjny,
biuro i miejsce zajęć:
ul. Rzeźnicza 2A
31-540, Kraków
tel. 12 294 81 35 oraz 12 431 36 00
E-mail: biuro@apz.org.pl
BIURO AKADEMII CZYNNE:
od poniedziałku do piątku
w godz. 9.00 - 11.00
Zapraszamy!
ABOUT NOWA HUTA
Anna GregulskaWhen 60 years ago huge steel works were growing and simultaneously the shovels were digging for foundations of the first blocks of flats nobody supposed that so big, well designed town will grow up - the town full of verdure, wide, built with vigor, arteries of communication and houses, kindergartens, schools and premises. In the beginning the town was planned for c. 100 000 inhabitants, whereas upper 220 000 inhabitants live here now. Nowa Huta was to be a separate town, but it is important and the biggest district of the royal Cracow now. Built in the socialism realism style, this town creates unusual, unique place in Europe and the world nowadays. The town, as a whole, was designed as a great complex of five wide avenues ramifying radielly from a central square, that compose the centre of the town, and a communication junction.
TThe excursions, foreigner, too, visited Nowa Huta to admire development of "the first socialist town" in Poland, just when it was building yet. Built in socialist realism style part of "the old" Nowa Huta awakes interest again and is becoming an unusual tourist attraction of Cracow. Its main charm is just unrepeatable town planning and its architecture. Its structures, built in times of "the cold war" as a specific fortress, was an excellent shelter for initiated and unsafe maze for persons unknowing its topography.
Each housing estate which surrounds the Central Square is a fortress indeed with its complicated system of passing and shelters. The Nowa Huta architecture refers to architecture of old Cracow. It is especially visible in the well known part of the town - the Central Square where many details of the Italian renaissance are used: arcades, arches, pilasters, attics, balconies, banisters. Two sumptuous twins building at the gate to steel works attract visitors' attention. These building are called "the Dozhas Palace" or "Vatican" because of their little towers and decorated merlons visible from a distance. To recall: the socialist realism is an art trend determined as basic and unicarts method existing in the soviet art from 1934 and then in other countries of people democracy. In our country it dominated in 1949 -1956 and it conquered all branches of art, but especially it ruled in architecture (f.e. MDM - a Warsaw quarter, the Culture and Science Palace in Warsaw). There are many magic places, symbols of the trend of that time, which create unusual character of the town. The indoors of the shops, coffee places and restaurants have their original and distinguish character as well. The Nowa Huta department of the Historical Museum of Cracow organized an exhibition presenting indoors of the places of the public services and living indoors from 1949 -1959 years. The exhibishen was called " Nowa Huta design. The history indoorses and their creators". Other exhibition under the tittle "The stopped time" remembered to inhabitants that Nowa Huta before 1949 had had quite different character. Rich villages, beautiful manors and palaces, orchards and traditional families lived here. Many of them were famous and created the history of Cracow and Poland. Regardless of the political system that dominated after 1945 in Poland, the foundation of Nowa Huta was a chance for thousands poor, uneducated people which didn't have any perspectives. They were coming here from the whole country, looking for "bread and job". However, not only workers were building Nowa Huta. the best Polish town-planners and architectures of that time spearheaded the construction. T. Ptaszycki was the main designer. Nowadays, as we look at the town-planning arrangement, we can say they created a world marvel in the socialist realism style. Nowa Huta was inscribed to the protection of monuments register, because it fulfils criteria of the national culture heritage. Nowa Huta in meaning of the Stalin's authorities of PPR was to be a model socialist town without God and churches. It was to be an anti balance against lower middle-class, clerical Cracow. However, reality played a trick on the authorities. People demanded a church to be built. In 1960 the communists decided to remove by force a cross from the place assigned for the church building. One of the stormiest social protests against the social system of PPR took place. The first church in Nowa Huta wouldn't be built without stubbornness of the inhabitants and clergy with the Cracow metropolitan, Karol Wojtyła. The building of the church lasted for 10 years up to 1977. The church was built thanks to donations from all over the world (8 bells founded by Catholics from Nederland and Belgium rings up every hour each day). Hundreds of inhabitants of the town were carrying on welfare work for building this church. Security Service hindered this building from the very beginning. Investigations, searches, inspections, surveillances had never finished. The sanctuary has a shape of Noah's Ark. As usual it is called The Ark of the Lord. This metaphor is easily readable for people wishing to survive the hard communism time. This sanctuary, as any other one, was a witness and a hero of the history of the workers quarters.
In 80's the church became a rampart of the social resistance against the cruel repressions during the war state. Help for interned "Solidarity" activists and their families was organized here. Demonstrators found their shelters here while demonstrating, when they were attacked by ZOMO squads. Nowa Huta was praised in songs and poems. The most popular was a waltz: "About New Huta it's song". Each place has its own hero. In Nowa Huta it was an illiterate village boy - Piotr Ożański. He had come here to learn a bricklaying. He built building working hard. His brigade fulfiled 525% of a quota during one shift. It was an extraordinary achievement. Andrzej Wajda created a film on this event. It was a "Man of Marble". The Historical Museum of Cracow has its department in Nowa Huta. Nowa Huta has mach verdure, parks, structures of recreation, bicycle routes. The housing estates' names sound pleasantly, such as: Colored, Green, Charm, Sunny, Ochardful, Glass Houses, also. The most popular Aleja Róż (Roses Prospect) is a place of a many cultural events on open air. In the Ratusz Park (Town Hall Park - a town hall was never built) have their meetings contemporaries of Nowa Huta - former town builders, nowadays - pensioners. They spend their leisure time on chess or cards. Nowa Huta constantly awakes emotions. Each man sees it in a different way. Young men of the town are more and more proud they come from Nowa Huta. They estimate a memory of its history and people connected with Nowa Huta. They have their own watchword: "I love NH", "Love - respect - don't destroy". Nowadays, there is a great interest to the socialist realism in Western Europe and this interest grows up more and more.
Bibliograpfy:
- press publications in "Dziennik Polski", "Gazeta Wyborcza", "Głos Nowej Huty" (authors: Maciej Ziemian, Leszek Sybila, Sławomir Pietrzyk, Ireneusz Dańko).
O NOWEJ HUCIE
Kiedy przed 60-ciu laty powstawał wielki kombinat metalurgiczny i równocześnie wbijano łopaty pod fundamenty pierwszych bloków, nikt nie przypuszczał, że wyrośnie tutaj tak duże, dobrze zaprojektowane miasto pełne zieleni, szerokich budowanych z rozmachem arterii komunikacyjnych i domów, przedszkoli, szkół, lokali usługowych, sklepów. Początkowo planowano, że zamieszka tutaj około 100 tys. Mieszkańców, tymczasem mieszka dziś ponad 220 tys. Nowa Huta w założeniach ideologicznych miała być odrębnym miastem - dzis jest ważną, największą dzielnicą królewskiego Krakowa. Budowana w okresie socrealizmu, stanowi obecnie niezwykłe, niepowtarzalne miejsce w Europie i świecie. Całość miasta pomyślana została jako wielki kompleks pięciu szerokich alei rozchodzących się promieniście od centralnego placu stanowiącego centrum i węzeł komunikacyjny. Już podczas jej budowy przybywały wycieczki, także zagraniczne, by podziwiać rozwój "pierwszego socjalistycznego miasta" w Polsce. Dziś socrealistyczna część "starej" Nowej Huty znowu wzbudza zainteresowanie i staje się wyjątkową atrakcją turystyczną Krakowa. Jej głównym atutem jest niepowtarzalna właśnie urbanistyka i architektura. Zabudowa wznoszona w czasach "zimnej wojny" jako swoista warownia była świetnym schronieniem dla wtajemniczonych i niebezpiecznym labiryntem dla osób nie znających jej topografii.
Poszczególne osiedla wokół Placu Centralnego to w gruncie rzeczy twierdza z całym skomplikowanym systemem przejść i zabezpieczeń. Architektura nawiązuje do architektury starego Krakowa. Jest to szczególnie widoczne w najbardziej rozpoznawalnej części miasta - Placu Centralnym, gdzie wprowadzono wiele elementów włoskiego renesansu - podcienia, łuki, pilastry, attyki, balkony, tralki. Na uwagę zasługują także dwa bliźniacze budynki przy bramie głównej kombinatu. Spiętrzenie filigranowych wieżuczek i ozdobnych, widocznych z daleka, krenelaży sprawiło, że gmach te nazwano "Pałacami Dożów" lub "Watykanem". Dla przypomnienia: socrealizm (realizm socjalistyczny) to kierunek w sztuce określany jako podstawa i jedyna metoda twórczości artystycznej istniejąca od 1934 roku w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych. W naszym kraju dominował w latach 1949 -1956; watrgnął w zasadzie we wszystkie dziedziny sztuki, najbardziej jednak opanował architekturę (np. MDM, Pałac Kultury i Nauki w Warszawie). Jest wiele magicznych miejsc, symboli ówczesnego trendu, tworzących niezwykły charakter miasta. Jednym z wielu jest piękny, reprezentacyjny sklep "Cepelii", otwarty w 1955r. Stare meble z Kalwarii Zebrzydowskiej, piękne żyrandole kute w metalu, połączone z ceramiką, sufit w kasetonach robią wrażenie. W podobnym stylu zachowały się jeszcze księgarnia "Skarbnica", jedna z największych w Krakowie, kwiaciarnia, sklep dawnego "Jubilera", restauracja "Stylowa". Odział Muzeum Historyczne zorganizował nawet wystawę prezentującą nowohuckie wnętrza użyteczności publicznej i wnętrza mieszkalne z lat 1949 - 1959 pt. "Nowohuckie design. Historia wnętrz i ich twórcy". Inna wystawa pt. "czas zatrzymany" przypomniała mieszkańcom, że Nowa Huta miała przed 1949 rokiem inną historię - bogatych wsi, pięknych dworów i pałaców, sadów, rodzin z tradycjami. Opowiada o miejscach wchłoniętych przez nowe miasto i kombinat, takich jak: Mogiła, Ruszcza, Pleszów, Branice, Krzesławice, Grębałów i wiele innych, w których mieszkali od wieków Potoccy, Braniccy, Wodziccy, Żeleńscy, Badeniowie - rody, które na trwałe wpisały się w historię Krakowa i Polski. To tutaj mieszkali Hugo Kołłątaj, Jan Matejko. Tędy szedł pod Racławice Tadeusz Kościuszko.
Bez względu na system, jaki zapanował po 1945 r. w Polsce - budowa Nowej Huty była szansą dla tysięcy biednych, niewykształconych ludzi nie mających po wojnie żądnych perspektyw, którzy przyjeżdżali tu z całej Polski w poszukiwaniu "chleba i pracy". Ludzie budujący Nową Hutę to jedno, a ówcześni najlepsi polscy urbaniści i architekci z inz. Tadeuszem Ptaszyckim to drugie. Ekipa T. Ptaszyckiego stworzyła pod względem urbanistycznym socrealistyczny cud świata. W 2005 Nowa Huta została wpisana do rejestru ochrony zabytków, spełnia bowiem kryteria dziedzictwa kultury narodowej. Nowa Huta w zamyśle stalinowskich władz PRL miała być socjalistycznym, wzorcowym miastem bez Boga i kościołów. Miała stanowić przeciwwagę dla drobnomieszczańskiego, klerykalnego Krakowa. Rzeczywistość spłatała jednak rządzącym figla. Ludzie upomnili się o budowę kościoła. Kiedy w kwietniu 1960r. komuniści postanowili siłą usunąć krzyż z placu przeznaczonego już pod budowę świątyni, doszło do jednego z najbardziej burzliwych protestów społecznych przeciwko PRL-owskiemu systemowi. Pierwszy kościół w Nowej Hucie nie powstałby, gdyby nie upór jej mieszkańców i duchownych z metropolitą krakowskim, Karolem Wojtyłą, na czele. Jego budowa trwała 10 lat do 1967 roku. Finansowana głównie z darów i datków płynących z całego świata (co godzinę bije osiem dzwonów ufundowanych przez katolików z Holandii i Belgii). Społecznie pracowały setki mieszkańców dzielnicy. Wielu hutników prosto ze zmiany szło budować kościół. Służba bezpieczeństwa od początku na wszelkie sposoby utrudniała realizowanie budowy poprzez liczne kontrole, rewizje, przesłuchania, inwigilacje. Powstała świątynia zwieńczona 70-metrowym krzyżem - masztem z koroną. Ma ona kształt Arki Pana dla ludzi pragnących przetrwać ciężkie czasy komunizmu. Była to metafora bardzo czytelna. Łódź przedziera się zwycięsko przez złe i nieprzyjazne wody. Jak żadna świątynia była świadkiem i bohaterem dzijów robotniczej dzielnicy.
W latach 80-tych XXw. kośćiół stał się bastionem obywatelskiego oporu przeciwko brutalnym represjom w stanie wojennym. Tu organizowano pomoc dla internowanych działaczy:Solidarności" i ich rodzin. Schronienie znajdowali demonstranci atakowani przez ZOMO. Nową Hutę sławiono w piosenkach i wierszach. Najbardziej popularny był walczyk "O Nowej to Hucie piosenka". Jak każda epoka miała Nowa Huta swojego bohatera. Był nim niepiśmienny chłopak ze wsi, Ożański. Przyjechał tu nauczyć się murarki. W trudzie i znoju budował domy. Wyczyn brygady Ożańskiego, która w czasie jednej zmiany wykonała 525% normy stał się osnową filmu Andrzeja Wajdy pt. Człowiek z marmuru". Dzielnica ma swój oddział Muzeum Historycznego m. Krakowa. Jako jedyna ma swoją oddzielną mapę. Ma dużo zieleni, parków, obiektów rekreacyjnych, szlaków rowerowych. Miło dla uch brzmią nazwy osiedli: Kolorowe, Zielone, Urocze, Słoneczne, Ogrodowe, Szklane Domy i wiele innych. Najbardziej popularna Alej Róż jest dziś miejscem licznie organizowanych plenerowych imprez kulturalnych, a w przyległym Parku Ratuszowym (ratusza jedna k nigdy nie zbudowano) spotykają się jej rówieśnicy, dawniej budowniczy - dziś emeryci, cxzas spędzają nad partyjką szachów czy kart. Nowa Huta ciągle budzi emocje. Każdy widzi ją inaczej, ma jakieś swoje wyobrażenia. Młodzi mieszkańcy dzielnicy coraz bardziej są dumni, że pochodzą z Nowej Huty, szanują pamięć o historii i ludziach z nią związanych. Mają swoje hasło "I LOVE NH', "Kochaj -szanuj -nie niszcz!" Obecnie w Europie Zachodniej panuje wielka moda na socrealizm. Zainteresowanie tego typu atrakcjami jest coraz większ.
Wykorzystano publikacje prasowe zawarte w "Dzienniku Polskim", "Gazecie Wyborczej", "Głosie NH" z lat 2002 -2009. Autorzy artykułów: Maciej Ziemian< Leszek Sybila, Sławomir Pietrzyk, Ireneusz Dańko.
Powrót do strony głównej projektu
Powrót do Tekstów i prezentacji